Postępowania o podział majątku wspólnego małżonków to jedne z najtrudniejszych i niestety najdłużej trwających spraw w polskich sądach. Dlaczego tak się dzieje?
Po pierwsze dlatego, że są to sprawy skomplikowane pod względem faktycznym i prawnym, a po drugie – na etapie zawierania małżeństwa, a także wówczas kiedy małżeństwo układa się dobrze, niestety nie mamy tendencji do regulowania spraw majątkowych na wypadek gdyby jednak to małżeństwo nie przetrwało.
O tym kiedy możemy domagać się podziału majątku wspólnego, w jaki sposób możemy tego dokonać oraz z jakimi kosztami musimy się liczyć dowiesz się czytając poniższy wpis.
Podziałowi po rozwodzie podlega zasadniczo majątek wspólny. Przy podziale majątku prowadzone są jednak rozliczenia dotyczące majątku osobistego. O tym, co wchodzi do majątku wspólnego małżonków, a co stanowi majątek osobisty każdego z nich opowiem w osobnym wpisie.
Na czym polega podział majątku?
Celem podziału majątku wspólnego jest to, aby określone składniki majątkowe (np. nieruchomości, pojazdy, pieniądze itp.), które uprzednio stanowiły wspólność majątkową małżeńską, stały się tylko i wyłącznie własnością jednego, a nie obojga małżonków.
Co jednak istotne – podział majątku wspólnego nie jest uzależniony od rozwodu, ponieważ może nastąpić przed rozwodem, w trakcie rozwodu lub po rozwodzie. Warunkiem dokonania podziału majątku przed rozwodem jest uprzednie ustanowienie rozdzielności majątkowej poprzez zawarcie stosownej umowy przed notariuszem albo postanowieniem sądu w odrębnym postępowaniu.
Oczywiście najczęściej spotykaną sytuacją jest podział majątku po rozwodzie.
Może on się odbyć albo poprzez orzeczenie sądu w sprawie o podział majątku, albo – jeżeli byli małżonkowie mają zgodne stanowiska – poprzez zawarcie umowy przed notariuszem.
Przepisy dopuszczają taką możliwość, jednakże jest to uzależnione od tego czy przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. Aktualnie w praktyce podział majątku w sprawie rozwodowej jest bardzo rzadko spotykany.
Uwaga! Od podziału majątku w sprawie rozwodowej należy odróżnić tzw. podział do użytkowania wspólnego mieszkania małżonków, polegający na zamieszczeniu w wyroku rozwodowym rozstrzygnięcia o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. Takie rozstrzygniecie ma miejsce w sytuacji, w której małżonkowie nadal mieszkają razem.
Opłata sądowa w sprawie o podział majątku wspólnego wynosi 1000 zł. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300zł.
Jeżeli jednak sprawa jest sporna należy liczyć się z koniecznością poniesienia wydatków na wynagrodzenie biegłych sądowych, które wynoszą od kilkuset złotych do nawet kilku tysięcy złotych. W trakcie trwania postępowania sąd wzywa strony do uiszczenia zaliczki na opinie biegłych, natomiast w orzeczeniu kończącym postępowanie wylicza całość kosztów oraz określa, która ze stron postępowania i w jakiej wysokości powinna te koszty ponieść.
Jeżeli chodzi o wysokość wynagrodzenia pełnomocnika, to warto tę kwestię omówić szczegółowo jeszcze przed zleceniem sprawy. Adwokat jest przedsiębiorcą i każdy ustala stawki oraz zasady rozliczeń z klientem indywidualnie, niemniej jednak pomocne może być tutaj Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie, które określa minimalne stawki honorarium za konkretne sprawy.
Opłatę od wniosku uiszcza strona inicjująca postępowanie. Zazwyczaj to również tę stronę sąd wzywa o uiszczenie zaliczki na koszty opinii biegłego, chyba że to druga strona wnioskuje o przeprowadzenie takiego dowodu. Jednakże w orzeczeniu kończącym postępowanie, sąd rozdziela koszty postępowania według zasadny, zgodnie z którą każdy uczestnik postępowania powinien ponieść koszty związane ze swoim udziałem w sprawie, dlatego też jest możliwe że wnioskodawca odzyska od przeciwnika połowę kosztów, do których poniesienia był zobowiązany. Możliwe jest również włożenie na jedną stronę wszystkich kosztów postępowania jeżeli koszty te zostaną wywołane niesumiennym lub oczywiście niewłaściwym postępowaniem tej strony.
Nie jest możliwy podział majątku małżonków, w sytuacji kiedy pomiędzy nimi istnieje nadal ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Jeżeli zatem małżonkowie nie mają zamiaru się rozwodzić, a chcą jedynie uregulować kwestie majątkowe albo jeżeli są w trakcie rozwodu, to aby mogli dokonać podziału majątku wspólnego muszą najpierw ustanowić rozdzielność majątkową. Jeżeli małżonkowie są zgodni co do kwestii ustanowienia rozdzielności majątkowej to wówczas mogą tego dokonać przed notariuszem odpowiednią umową; jeżeli jednak pomiędzy nimi nie ma zgody w komentowanym zakresie to wówczas koniecznym będzie wniesienie przez jednego z małżonków pozwu do sądu o ustanowienie rozdzielności majątkowej. W takim postępowaniu sąd ustanowi rozdzielność majątkową jeżeli powód wykaże istnienie ważnych powodów.