Rozwód i prawo rodzinne

Przede wszystkim warto pamiętać, że Kancelaria Adwokacka to nie urząd. Tutaj nie ma miejsce na relacje typu urzędnik – petent. Rolą adwokata jest udzielenie wsparcia prawnego klientowi i pomoc w uzyskaniu jak najkorzystniejszego rozstrzygnięcia w sprawie.

Jak zatem wygląda wizyta u adwokata rodzinnego?

• Przede wszystkim adwokat musi dokładnie zapoznać ze stanem faktycznym. W tym celu warto już na pierwszą wizytę przynieść wszelkie możliwe dokumenty związane z danym zagadnieniem. Wcześniej należy skontaktować się telefonicznie lub poprzez pocztę elektroniczną i pokrótce przedstawić problem. Adwokat będzie wówczas w stanie określić, jakie dokumenty mogą być potrzebne.
• Zarówno podczas pierwszego, jak i kolejnych spotkań nie należy niczego ukrywać. Adwokat jest zobowiązany do zachowania w tajemnicy wszystkiego, czego dowiedział się świadcząc pomoc prawną. Zatajenie czegokolwiek lub podanie informacji niezgodnych z prawdą, może skutkować niekorzystnym dla klienta rozstrzygnięciem.
• Podczas pierwszej rozmowy adwokat przedstawia wstępny plan działania oraz szacunkowe koszty. Te mogą ulec zmianie w zależności od stopnia skomplikowania sprawy oraz działań podejmowanych przez drugą stronę sporu.
• Kolejne spotkania z adwokatem odbywają się tak często, jak wymaga tego sprawa. Nadto klient jest na bieżąco informowany o szczegółach postępowania i wydarzeniach w sprawie.

Nie ma najmniejszego powodu do obaw przed konsultacją z adwokatem. Należy mieć na uwadze, że zadaniem adwokata jest świadczenie pomocy prawnej, a nie ocena wyborów i postaw życiowych klienta.

Zanim sąd rozwiąże małżeństwo poprzez rozwód, koniecznym jest wykazanie zupełnego i trwałego  rozkładu pożycia małżeńskiego. Udowodnić zatem należy ustanie trzech więzi, które powinny łączyć małżonków: 

• emocjonalnej,
• fizycznej,
• gospodarczej.

 

Często klienci zadają pytanie – czy rozwód bez roku separacji jest możliwy. Jest to możliwe, zwłaszcza, że polskie prawo nie ustanawia żadnych sztywnych ram czasowych faktycznej separacji małżonków umożliwiającej uzyskanie rozwodu. Co więcej, dla orzeczenia rozwodu małżonkowie nie muszą nawet pozostawać w faktycznej separacji. Istotne natomiast dla sądu w postępowaniu o rozwód jest ustalenie czy ustały wszystkie trzy powyżej opisane więzi oraz czy stan ten jest trwały.

Rozkład więzi emocjonalnej oznacza, że małżonkowie nie darzą się już miłością. Niemniej mogą nadal pozostawać przyjaciółmi, a przesłanka będzie spełniona.

Ustanie więzi fizycznej, to zaprzestanie współżycia fizycznego przez małżonków.

Brak więzi gospodarczej oznacza, że małżonkowie nie gospodarują już wspólnie budżetem rodzinnym. Przesłanka ustania więzi gospodarczej jest spełniona na przykład wówczas, gdy małżonkowie nie mieszkają już razem, a każde z nich utrzymuje się z własnych środków. Obecnie jednak często zdarza się tak, że małżonkowie mieszkają nadal razem, ponieważ wspólnie zakupili mieszkanie lub dom na kredyt. W takiej sytuacji ustanie więzi gospodarczej może polegać na tym, że każdy z małżonków zajmuje odrębny pokój, samodzielnie przygotowuje posiłki wyłącznie dla siebie, a także zarządza swoim budżetem bez ustalania jakichkolwiek kwestii ze współmałżonkiem. W takim jednak przypadku może być koniecznym zamieszczenie w wyroku rozwodowym rozstrzygnięcia o podziale do korzystania mieszkania lub domu przez okres wspólnego zamieszkiwania małżonków po rozwodzie.

Uzyskanie rozwodu z orzeczeniem o winie nie jest wbrew pozorom prostym postępowaniem. Sąd bada bowiem całościowo pożycie małżonków, co wiąże się nie tylko z koniecznością odpowiedzi na intymne pytania, ale także z wysłuchaniem świadków. Sąd może także dojść do wniosku, że każde z małżonków przyczyniło się do rozkładu pożycia. Dlatego warto swoje argumenty omówić z adwokatem. Profesjonalista oceni, czy są one adekwatne z prawnego punktu widzenia.

Temat alimentów na dziecko warto zacząć od wyjaśnienia, że jest to niezbywalne prawo dziecka. Celem alimentów jest zaspokojenie bieżących potrzeb dziecka takich jak, m. in. jedzenie, ubiór, edukacja, potrzeby mieszkaniowe, a nawet wypoczynek, czy hobby.  

Ile zatem wynoszą minimalne alimenty na dziecko? 

Polskie prawo nie ustanawia żadnej minimalnej (ani maksymalnej) wysokości alimentów, dlatego odpowiedź na pytanie „jakich alimentów na dziecko mogę żądać” nie jest jednoznaczna. Wszystko zależy bowiem od uzasadnionych potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych i majątkowych rodzica zobowiązanego do alimentacji. Przez uzasadnione potrzeby dziecka należy rozumieć zarówno wspomniane już wydatki na jedzenie czy ubiór, ale także leczenie bądź zajęcia, a także hobby i wypoczynek. Obowiązkiem rodziców jest umożliwienie dziecku rozwoju i edukacji. Nie jest zatem możliwe udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, ile wynoszą alimenty na dziecko.

Kolejnym częstym pytaniem jest to, jak przekazać alimenty? Można to zrobić zarówno w gotówce, jak i na konto drugiego rodzica, uprawnionego do odbioru alimentów na rzecz dziecka. W przypadku istnienia konfliktu między rodzicami, warto dla celów dowodowych wykonywać regularne przelewy na konto z odpowiednim opisem przelewu, czyli np. alimenty dla Zosi – luty 2022 r. 

Warto również zaznaczyć, że do zaspokajania potrzeb dziecka są zobowiązani oboje rodzice, czyli zarówno ojciec, jak i matka. Niemniej, obowiązek alimentacyjny może być wypełniany również poprzez osobiste starania rodzica o rozwój i wychowanie dziecka. Oznacza to przede wszystkim kontakt osobisty z dzieckiem, spotkania, rozmowy i zainteresowanie rozwojem dziecka, uczestnictwo rodzica w wydarzeniach szkolnych, czy zawodach sportowych. 

Nie zawsze osobą zobowiązaną do zapłaty alimentów będzie ojciec dziecka. Przekonanie o tym, że to zawsze ojciec jest zobowiązany do alimentacji, wynika ze stereotypów funkcjonujących w społeczeństwie.  Kiedy matka płaci alimenty? Gdy dziecko ma miejsce zamieszkania wraz z ojcem. Taka sytuacja jest jak najbardziej możliwa, i będzie miała miejsce wówczas, gdy oboje rodzice tak zgodnie postanowią albo gdy postanowi tak sąd, decydując na podstawie zgromadzonych dowodów, z którym z rodziców dziecko winno mieć miejsce zamieszkania. Warto w tym miejscu wskazać, że zgodnie z polskim porządkiem prawym zarówno matka jak i ojciec mają równie prawa i obowiązki względem dziecka, a ich zachowanie jest oceniane przy uwzględnieniu tych samych kryteriów.   

Dobrowolne alimenty na dziecko to opcja dla tych rodziców, którzy nie są małżeństwem w trakcie rozwodu i pozostają w zgodzie co do kwestii alimentacji na dziecko. Tu również konieczne jest określenie terminu płatności alimentów oraz ich wysokości. Warto jednak mieć na uwadze, że egzekucja ustnej umowy o alimenty może być znacznie bardziej utrudniona niż ma to miejsce w przypadku wyroku sądowego. Adwokat może przygotować projekt umowy alimentacyjnej, które w razie potrzeby może być dowodem w sprawie o zasądzenie alimentów. 

Wskazać jednak należy, że jeżeli rodzice dziecka małoletniego są małżeństwem i decydują się na rozwód, to rozstrzygnięcie w kwestii alimentów jest obligatoryjnym elementem wyroku rozwodowego. Oznacza to, że sąd musi w postępowaniu o rozwód rozstrzygnąć o alimentach na wspólne małoletnie dziecko stron. W tym przypadku sąd może przychylić się do zgodnego wniosku obojga rozwodzących się małżonków, zaś w przypadku braku porozumienia pomiędzy nimi – rozstrzygnąć kwestię alimentów na podstawie dowodów zgromadzonych w sprawie. W każdym z tych przypadków warto skorzystać z pomocy adwokata, który oceni  jaki dowód może być istotny w sprawie lub pomoże wypracować zgodne stanowisko.

Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. 

Rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem jest jednym z obligatoryjnych elementów wyroku w sprawie o rozwód. W zależności od stanu faktycznego konkretnej sprawy sąd może pozostawić władzę rodzicielską obojgu rodzicom lub ograniczyć władzę rodzicielską jednego z rodziców do prawa współdecydowania o wszystkich istotnych sprawach dziecka, bądź sprawach istotnych dla dziecka szczegółowo wskazanych w wyroku sądowym. Istotne sprawy dla dziecka to dla przykładu wybór sposobu leczenia, edukacja dziecka czy też wyjazd za granicę. Jeżeli małżonkowie, mimo rozwodu, żyją w zgodzie i  są w stanie na bieżąco porozumiewać się w sprawach dotyczących dziecka – nie ma potrzeby ograniczania władzy rodzicielskiej żadnemu z rodziców. Istnieją jednak sytuacje, w których ograniczenie władzy rodzicielskiej rodzicowi, z którym dziecko nie mieszka, jest potrzebne lub wręcz konieczne. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy bieżące porozumiewanie się rodziców w kwestiach dotyczących dziecka jest niemożliwe z uwagi na istniejący pomiędzy nimi konflikt. Może zdarzyć się również tak, że ograniczenie władzy rodzicielskiej będzie uzasadnione tym, że uzyskanie w rozsądnym terminie decyzji rodzica, z którym dziecko nie mieszka, w kwestii bieżącej opieki nad nim jest niemożliwe lub znacznie utrudnione, np. wtedy gdy rodzic mieszka w znacznej odległości od miejsca zamieszkania dziecka.

Władze rodzicielska jest również ograniczana w sytuacjach patologicznych, co ma oczywiście związek z dobrem dziecka, które jest dla sądu wartością nadrzędną. 

Z kwestią władzy rodzicielskiej często wiąże się problem zaprzeczenia ojcostwa albo ustalenia ojcostwa. Zaprzeczenie ojcostwa bądź ustalenie ojcostwa odbywa się w odrębnych od sprawy o rozwód postępowaniach. Postępowania tego rodzaju bywają bardzo skomplikowane pod względem formalnymi i dowodowym, dlatego ważnym jest zasięgnięcie profesjonalnej pomocy prawnej.

Rodzic ma prawo do kontaktów z dzieckiem podobnie, jak dziecko ma prawo do kontaktu z obojgiem rodziców. Prawa rodzica płacącego alimenty są dokładnie takie same, jak tego, który nie wywiązuje się z obowiązku alimentacji. Egzekucja alimentów jest bowiem kwestią odrębną od prawa kontaktów z  dzieckiem – tych nie można bowiem uzależnić od zapłaty alimentów. 

Ograniczenie bądź całkowity zakaz kontaktów ojca bądź matki z dzieckiem może być orzeczony jedynie wówczas, gdy dobro dziecka jest zagrożone. Dla przykładu można wskazać, że takim zagrożeniem może być postępowanie rodzica wobec dziecka takie jak celowe nastawianie dziecka przeciwko drugiemu z rodziców, stosowanie wobec dziecka szantażu emocjonalnego, nienależyta opieka nad dzieckiem podczas kontaktu z rodzicem. 

Ustalenie kontaktów z dzieckiem nie musi być przedmiotem  orzekania sądu. W postępowaniu o rozwód sąd, na zgodny wniosek obojga rozwodzących się małżonków, może pozostawić kwestię kontaktów z dzieckiem do swobodnej regulacji między rodzicami. Rodzice mogą samodzielnie ustalić plan kontaktów tak, aby dziecko mogło spędzić czas z każdym rodzicem. Kontakty powinny obejmować nie tylko regularne spotkania z dzieckiem, ale także kwestię wakacji czy świąt. Adwokat może pomóc w opracowaniu planu tak, aby nie budził on zastrzeżeń sądu, a rozstrzygnięcie zapadło na pierwszej rozprawie.

Jeżeli małżonkowie nie zawarli umowy majątkowej małżeńskiej o rozdzielności, czyli tzw. intercyzy wówczas istnieje między nimi wspólność majątkowa małżeńska. Niemniej, poza majątkiem wspólnym, nadal każdy z małżonków posiada swój majątek osobisty, do którego zaliczają się m. in. przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa, darowizny (chyba że darczyńca postanowił inaczej) , przedmioty nabyte w drodze dziedziczenia. Dlatego podczas spotkania z adwokatem należy dokładnie podać, skąd dany składnik majątkowy pochodzi, aby możliwa była ocena, do której puli się zalicza. Brak podziału majątku po rozwodzie ma miejsce wtedy, gdy małżonkowie nie mają majątku wspólnego. 

Umowa majątkowa małżeńska, czyli tzw. intercyza, jest umową zawieraną w formie aktu notarialnego jeszcze przed zawarciem małżeństwa, albo w trakcie jego trwania (np. pomiędzy małżonkami przygotowującymi się do rozwodu, ale niekoniecznie tylko w takich wypadkach). Umowa majątkowa małżeńska może znosić wspólność majątkową małżeńską, bądź rozszerzać ją na przedmioty, które przepisy prawa zaliczają do majątku osobistego małżonka.   

Podział majątku wspólnego może mieć miejsce wyłącznie po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Przed rozwodem jest to możliwe wówczas kiedy strony zawrą przed notariuszem umowę o rozdzielności majątkowej albo jeżeli sąd w odrębnym postępowaniu orzeknie o ustanowieniu rozdzielności majątkowej stron pozostających jeszcze w związku małżeńskim.

Podział majątku wspólnego po rozwodzie wiąże się z koniecznością toczenia odrębnego postępowania o podział majątku, lub – w przypadku zgodnych stanowisk stron – zawarcia umowy.  W każdym z tych przypadków może pomóc adwokat. 

Rolą pełnomocnika w sprawie o podział majątku jest uzyskanie jak najkorzystniejszego rozstrzygnięcia dla klienta. 

Najczęściej zadawane przez klientów pytania w sprawie o podział majątku to:

Jak zabezpieczyć się na wypadek podziału majątku? Przede wszystkim skorzystać z porady adwokata. Emocje nie są tu dobrym doradcą i mogą jedynie pogorszyć sytuację. 

Zdrada a podział majątku – te dwie kwestie nie mają ze sobą nic wspólnego. W sprawie o podział majątku kluczowe znaczenie ma skład majątku, a w sytuacji żądania ustalenia nierównych udziałów – to kto i w jakim stopniu przyczynił się do powstania tego majątku. Warto podkreślić, że opieka nad dziećmi i domem, to również rodzaj wkładu we wspólny majątek. 

O co pyta sąd przy podziale majątku? O skład majątku, jego pochodzenie, a także – w przypadku żądania ustalenia nierównych udziałów – o wkład każdego z małżonków w powstanie majątku wspólnego. 

Adwokat pomoże klientowi przygotować się na takie oraz dużo bardziej szczegółowe pytania sądu.